“De vrijheid is fijn”, vindt Riem. Zij haalt versneld haar vmbo-diploma en vindt het prima dat klassen door elkaar zijn gezet, al is het wel wat drukker. “Als het te erg wordt, ga ik even in de stilteruimte zitten”, vertelt ze.

De grootste plus: meer vrijheid om te kiezen. Eerlijk gezegd vond ze school vorig jaar lijken op een “gevangenis”, omdat alles voor haar werd bepaald. Nu kiest ze samen met haar coach wat ze gaat doen en plant haar rooster een week vooruit.

Rooster met keuzevrijheid

En inderdaad: wie het rooster bekijkt, ziet dagelijks twee blokken staan met veel keuzemogelijkheden voor leerlingen. Zij kunnen workshops of praktijklessen volgen, meedoen met challenges – lees: projecten waaraan ze alleen of samen willen werken – of zo nodig een vakexpert opzoeken die een theorieles geeft. In deze blokken worden ook excursies georganiseerd.
Ook Wesley vulde zijn rooster vorige week in. Hij koos voor kunst en cultuur en is daar een lichtbak aan het maken. Verder staat techniek op het programma. Maar eerst gaat hij zo fitnessen.

“Bij de dagstart bespreken we met z’n allen en met alle coaches hoe iedereen erbij zit”, legt Wesley uit. “Vandaag bijvoorbeeld heb ik verteld dat ik nerveus ben. Ik heb straks een sollicitatiegesprek bij Albert Heijn omdat ik vakkenvuller wil worden. Met Loes ga ik ook mijn stage zoeken dit jaar. Die wil ik niet bij een supermarkt, maar in de techniek.”

Wesley is gaan sporten

Even later wandelt coach Lori Peters met Wesley en de andere jongeren die hebben gekozen voor fitness naar de overkant van de school. De fitnessstudio werkt graag mee en opent tegen een sympathieke prijs de deuren voor de leerlingen van Aventurijn.

“Het leuke is dat Wesley hiervoor nog nooit had gesport”, vertelt Lori. “Door deze ervaring is hij samen met zijn broer lid geworden van de sportschool. En hij heeft meer contact gekregen met andere jongens die fitnessen. Dat zijn stoerdere types met wie hij normaal gesproken niet zou omgaan denk ik.”

Enthousiast én wennen

In de rol van vakexpert geeft Lori rekenen en het keuzevak ondernemen. In de rol van coach gaat ze in de keuzeblokken met leerlingen naar het nabijgelegen verzorgingshuis waar leerlingen in gesprek gaan met ouderen of een spelletje met ze doen. Ook wandelt ze met een groepje in het Goffertpark.

“Je staat versteld van de verhalen die dan loskomen”, merkt ze. “Jongeren delen dan veel met ons; dat is in een gewone les toch anders.” En: sommige leerlingen blijken dan nog nooit in een bos te zijn geweest.

Lori is enthousiast over de nieuwe manier van werken, maar moet ook wennen. “We zijn met vijf collega’s verantwoordelijk voor een unit van zo’n dertig leerlingen. De één zit er snel bovenop als er iets gebeurt, de ander laat meer toe. De één vindt het prima als leerlingen even op hun telefoon zitten, van de ander moeten ze weg. Die verschillen kom je allemaal tegen omdat je precies ziet hoe iedereen werkt. Dat vraagt dus veel afstemmen.”

René Pennings werkt al jaren in het onderwijs en vindt de nieuwe manier van werken “geweldig”. “Ik heb eindelijk het gevoel dat ik écht tijd en aandacht heb voor het groepje jongeren die ik coach. Ik kan ze echt leren kennen en met ze in gesprek over de keuzes die ze maken. De leerlingen vinden het heel fijn dat er meer te kiezen is, al moeten we ons praktijkaanbod zeker nog uitbreiden.”

Stella’s challenge: motorcrossen

In de techniekles die Tom Linssen nu geeft, is Stella druk bezig om een tekening te lezen zodat ze de juiste houten onderdelen van een vliegtuig kan aftekenen. Tom is ook de coach van Stella en hij staat te glimmen van trots. Stella zette namelijk een challenge op touw.

En wat is die dan? Stella wil graag eens motorcrossen en regelde op eigen houtje dat ze een cursus kan gaan doen. En er mogen nog andere jongeren uit de unit mee ook.

“Leuk”, zegt ze heel bescheiden. “Niet leuk, maar súpertof dat het je is gelukt!”, complimenteert Tom. Als Stella weer druk is met haar houtbewerking, vertelt hij dat ze de eerste weken níets durfde te zeggen. En moet je nu eens zien … Stella’s moeder stuurde zelfs een mail naar directeur Stephan om te delen hoe vrolijk haar dochter uit school kwam.

Twee andere leerlingen bedachten als challenge dat ze graag met een groep wilden vissen. Ze zochten zelfstandig uit waar dat kon, hoe ze daar moesten komen en wat ze ervoor nodig hadden. Heel ondernemend dus, terwijl dezelfde jongens vorig jaar niet eens naar school durfden als hun mentor ziek was.

Flexibeler en minder kwetsbaar

In een andere unit zijn leerlingen bezig met het ‘pimpen’ van stoelen. Leerkracht en coach Ine begeleidt. “Als je ze een beetje vrij laat, komen er zulke mooie dingen uit”, wijst ze op alle kleurrijke voorbeeldstoelen in de creatieve ruimte.

Collega Ellis: “Door onze nieuwe manier van werken zijn we minder afhankelijk van elkaar. Als er eens iemand ziek is, kan het onderwijs doorgaan. We staan met een groter team in een unit. Dat maakt ook dat je flexibeler kunt zijn. Laatst wilde een leerling graag koekjes bakken. Dat kunnen we nu veel makkelijker spontaan organiseren doordat we met meer mensen samenwerken.”

Cruijffiaans vernieuwen

In de werkkamer van Aventurijn-directeur Stephan Haukes neemt een foto van voetballegende Johan Cruijff een prominente plek in. “Mijn held”, lacht Stephan. “Hij omringde zich met specialisten en wist dat hij een team nodig had.”

Het bruggetje naar school is natuurlijk snel gemaakt. “Ik ben heel trots op ons team”, zegt Stephan stellig. “Het is gelukt om in ruim een half jaar een compleet nieuw onderwijsconcept neer te zetten. Dat kán dus ook.”
De gedeelde overtuiging dat het echt anders moest, hielp natuurlijk mee. Meer maatwerk en focus op de totale ontwikkeling van jongeren was de drijfveer. “Motivatie is alles”, vindt Stephan, “dat zorgt voor zelfvertrouwen en plezier.”

Niet alleen met een diploma de deur uit dus, maar ook met zicht op wie je bent als persoon, wat je wilt in de nabije toekomst en met het zelfvertrouwen dat je met jezelf én de ander kunt omgaan. “Het begint er wel mee dat je ervan overtuigd bent dat jongeren wíllen leren.”

Voortgang volgen

Natuurlijk móet er ook een aantal dingen – zoals vakken als Nederlands, Engels en rekenen bijvoorbeeld - maar daarnaast staat nu veel meer keuzevrijheid om talenten te ontdekken.

Coaches begeleiden het keuzeproces en de ontwikkeling van leerlingen goed, zodat zij ook echt leren van hun ervaringen. “We gebruiken het digitale portfolio Cozima, waarin leerlingen ook filmpjes kunnen uploaden om te laten zien wat ze al kennen en kunnen”, licht Stephan toe.

De voortgang van het ontwikkelingsplan wordt dus goed gevolgd en vooral het gesprek erover met de jongere zelf krijgt aandacht tijdens de (minimaal) wekelijkse gesprekken.

“Professionalisering in didactisch coachen staat op ons programma als team. Ook hebben we zes collega’s opgeleid als beeldcoach om collega’s te coachen in hun nieuwe rollen.”

Strakke randvoorwaarden

Omdat alles begint met de relatie tussen leerling en coach, werken die vrijwel allemaal minimaal vier dagen per week om continu aan die relatie te kunnen bouwen en die te onderhouden. “Als je leerlingen veel vrijheid wilt geven, moeten dit soort randvoorwaarden juist heel strak staan.”

Wekelijks schuiven de ‘captains’ van de units aan bij Stephan en de coördinatoren van de school om ervaringen uit te wisselen. Steeds evalueren, bijsturen, aanpassen: zo vernieuwt het team vooral door te dóen. Ook denken Aloysiuscollega’s van de ondersteunende dienst Onderwijskwaliteit mee.

“We nemen ouders vier keer per jaar mee door thema-avonden te organiseren en vragen ze ook om workshops te komen geven”, vertelt Stephan. “Sowieso willen we ons onderwijsaanbod verder verrijken door nog veel meer samenwerking met bedrijven en organisaties binnen en buiten de school.”

Nog genoeg te doen dus, maar: Aventurijn is begonnen. En hoe! Stephan: “Als het bij ons op school kan, kan het overal. Je hebt wel een beetje lef nodig. Begin en leer al doende.”